ضرب المثل های ترکی آذربایجانی

ضرب المثل های ترکی آذربایجانی

اسنه ماغ اسنه ماغی گتیرر وای سامانلیق داشینا

کؤرتوددوغون بوراخماز

قوچ ایت دایی سیناچکر،خاتون قیزخالاسینا

دین سیزین کی ایمانسیزدی

اولمه اششکیم یونجابیتینجه

بوشلی بوشلونون ساغلیغین ایستر

مالین بک ساخلاقونشون اوری توتما

چولمک دیغیرلاناردوواغین تاپار

اصیل ایتمزیاغ ایئیمز

مال گئدربیریاناایمان گئدرمین یانا

دالدان آتان داش تؤپوغادئیر

سؤزسؤزی گتیررآرشین بئزی

چک زحمت گؤرلذت

چؤخ دولانان چؤخ بولر (چؤخ دولانان تؤپوغاداش دئیر)

دوه اوینویانداقاریاغار

نانجیبه چالاسی یا گئتمه

اششک ساتان کؤششک آلانماز

قونشی پایی یاخچی دی بیرگون سنده بیرگون منده

قونشی قونشویاباخارجانینی اودایاخار

خؤروزیؤخویدی سحرآچیلمیردی؟

جوجه نی پائیزداساناللار

یاغ یؤغوتداندی،یؤغوت یاغدان

گلین اؤینویانماز دیئراوتاق ایری دی

موساهیبین باب ائیله،گؤرن دئسین هابئیله

قارا قارقانین بالاسی اؤزونه شیرین دی

ایگنه هامی نی بئزر اؤزی لوت گئزر

کردالی کردارین ئیئر،کردارسیزلار کؤینک گیرر

حالواحالوادئمگیلن اغیزشیرین اؤلماز

چیراخ اوز دوره سینه ایشیق سالار

دلی دلی یه باخار،چوماغین ایری توتار

دلی یه یئل وئرالینه بئل وئر

سوزی آت یئره صاحابی گؤتورر

سوزی باجان دئمه باجین باجیسی وار

کار ائشیتمز اویدورار

آج تویوخ یوخیسندا داری گورر

دالدان آتیلان داش تو پوخدان دئییر

اورکن نه قدر اوزون اولسادا دوغاناقدان کئچر

ایت هورر کاروان کئچر

ال الی یووار الده اوزو

دوز یولون یئریه بیلمیر شخملیقدا شلتاق آتر

قاشینی قائیران دئیردی ووردی گوزینی چیخاردی

بیچاق دسته سینی کسمز

ایلان هر یئرده ایری گئتسه اوز یوواسینا دوز گئدر

-کچل باخار گوزگیه آدینی قویار اوزگیه

دووه اوینیاندا قار یاغار

پیشیگین آغیزی اته چاتماز دئیر منداردی

بیر ساعتدی تنبکی یانیر الان دئیر نه توستیسیدی

باغدا اریک واریدی سلام علیک واریدی باغدان اریک کوتاردی سلام علیک کوتاردی

گلین اوینیا بیلمز دئیر اتاق ایریدی

گلین اوجاقا گلر

قوناق قوناقی ایسته مز ائو ییه سی هر اکیسینی

تزه یونجا ائششگه باش آغریسی گتیرر

سره دن قالان قوتور اولار

ائل گوجی سئل گوجی

درمانچی آجینان اولیر کووزه (درمانچینین سهمی ) گوتیرمیر

خیاطین اگر اینه سینن ساپی ائتمه سیدی گونده اون دست کت شلوار تیکردی

کچلین آدینی قویاللار زلفعلی کورین آدینی قویاللار نورعلی

کور توتدیقینی بور آخماز

اوجوزدی اتین شورباسی اولماز

الله ایکی یومروغو بیر باشا وورماز

بوننان فاتیا تومان اولماز

سو آخیب یولون تاپار

قازان هللنیب قاپاغین تاپار

قازان قازان دییر دیبین قارادی

ایگید اوغلان داییسینا چئکر خانم قیز خالاسینا

مثلده معرفت اولماز

هم خدانی ایستیر هم خرمانی

ایش گوردیرنین دی گورنین دگیر

ایری اوتیراق دوز دانیشاق

دلی قوییا بیر داش آتار یوز آغیلی چیخاردا بیلمز

تولا ایتدنده موندار اولار

یئر برک اولاندا اوکوز اوکوزدن اینجی یر

ساخلا سامانی گلر زامانی

ایت ایتدیگین ترک ایتسه ده سومسیکلیگین ترک ائتمز

یورقانا بورین ائلنن سورین

کئچینین قوتورو بولاقین گوزینن سو ایچر

یئمیشین یاخچیسینس چاققال یئیر

جوجه نی پائیز آخیرنده ساییاللار

چادراسیزدیخدان ائوده قالیبدی

جالانان سو بیر داها کوزیه قایتماز

جوجه یومرتادان چیخار قابیقینی بئگنمز

دوز یئیب دوزقابینی سیندرمازلار

صبریله قوورادان حلوا پیشر

ایله بیل آغزینا قویوت آتیبدیر

یاخاما سانجاق ساچمیبسان کی

کورا نه گئجه نه گوندوز

دونیانی بوغدا توتسادا کهلیگین روزیسی چینقیلدیر

ادام اومدوغو یئردن کوسر

دردلی دئینگن اولار

باشدا آغیل اولماسا بدن عذابدا اولار

ائل اوز دلی سینی بور آخماز

چراغ دیبینه ایشیق سالماز

خالقا ایت هورسه بیزه چاققال هورر

گونشیا اومود اولان شامسیز قالار

جواهر جیندا آراسیندا اولار

بونون ایپینین اوستینه اودون یغماق اولماز

ده وه اویناسا قار یاغار

ده وه نی آپاران ائششکدیر

ده وه ده ن بیر قیل دا غنیمتدیر

ده وه نی ایتیریب کرششه یی آختاریر

ده نی ساتان ائششک آلابیلمه ز

ده وه نین آیاغی آلتیندا قاریشقا ازیلمه ز

ده وه چینه ن قوهوم اولانین دروازاسی گن گرک

ده وه نی چؤمچه ینه ن سووارمازلار

گئجه گئدر گونوز گلر

گئجه سول یاتان سحر سول دورار

گئجه نین خئیریندن گونوزون شری یاخجی دیر

گئجه سیلاحلی گونوز کولاهلی گرک

گئجه گونوزوموز بیر اولوب

کاسیب گئیسه دییه رلر هاردان تاپدین ، دولتدی گئیسه دییه رلر مبارکدیر

کاسیبین گونو ایتین گونو

کاسیب پول تاپسادا یئر تاپماز

کاسیبین دوواری آلچاق اولار

کاسیبین گؤزو توخ اولار

کاسیبین سؤزو ، یورغونون گؤزو

کاسیبی ده وه اوستونده بووه سانجار

کاسیبین بیر اوغلو اولدو اونوندا بوینو ایری اولدو

کاسیبا قول اول وارلییا اوغول اولما

کاسیب اوشاغی گؤرمه میش بالاسی اولمویاسان

ائششه ک هارا دوشک هارا = خر کجا تشک کجا

همدان اوزاخ کردیسیه یوخون = همدان دور است کرت اش نزدیک است

پیچاق اوز دسته سین کسمز = چاقو دسته خودش را نمی برد

گلین اوینیا بیلمیر دییئیر یر ئیریدی = عروس نمی تواند برقصد می گوید زمینش کج است

ائششه کی باغلاسان آت یانونا یا خویون گوتورار یا خاصیتین = اگر الاغ را با اسب در

یکجا نگهداری کنی یا خوی او را می پذیرد یا خاصیت او را

ال الی یووار ، ال ده دؤنه ر اوزو یووار

اَل اَلِه یُووییَه. اَل دُولانِیَه ایزِه یُووییَه.

دست، دست را می‌شوید، دست برمی‌گردد صورت را می‌شوید.

همدلی و کمک به دیگران و رفتار متقابل آنها در تمامی زمینه‌ها.

اؤز مالیم گؤرسه نمیر ، اؤزگه مالی آلانیب

اِئزِم که گِرنمیَه، خَلقِن که سالانِدِه.

مال خودم دیده نمی‌شود، مال مردم آویزان است.

انکار و چشم بستن بر روی عیب و ایرادهای خودمان و طرح عیوب مردم.

آج قارین ، آجی آیران

شکم گرسنه، دوغ تلخ

وعده‌های توخالی

اود دئدیم دیلیم یاندی

آتش گفتم، زبانم سوخت.

اظهار پشیمانی از طرح مطلب و یا سخنی.

ایتین ایاغیندان تیکان چیخاردیر

از پای سگ خار در می‌آورد.

سخت کوش- در مورد انجام کارهای سخت و مشاغل طاقت فرسا.

ایری اوتوراق دوز دانیشاق

کج بشین، راست صحبت کن.

اظهار صداقت و راسنگویی در هر موقعیتی.

اوزو به زکلی ، ایچی ته زکلی

صورت بزک شده، داخلش کود ،پِهِن

برای اشخاص متظاهر به دانستن و فهمیدن ، کنایه از خرابی کار

الینه ن سو داممیر

از دستش آب نمی‌چکد.

خساست بیش از حد.

اودا گلمیسن سویا ؟

به آتش آمده‌ای یا آب؟به جنگ آمدی یا صلح؟ آتش= جنگ، آب= صلح

برای کسی که بسیار عجول و بی‌صبر است.

تویوق نه قدیر کؤکله اوقدیرده بوزدومو دارالار

مرغ هر چقدر چاق شود، مقعدش تنگ می‌شود.

اشاره به اشخاص ثروتمند که صرفه جویی و خست زیاد پیشه کرده‌اند.

داغدا جئیران گؤرسه دیر

در کوه آهو نشان می‌دهد.

نشان از وعده‌های دست نیافتنی.

وارلی گئیه نده دییه رلر موبارکدیر ، یوخسول گئیه نده دییه رلر هاردان تاپدین ؟

شخص پولدار بپوشد ( می‌گویند) مبارک باشید، فقیر بپوشد ، از کجا ، آورده؟

شک به آدم فقیر

قونشو قونشودان سحر اویانماغی اؤرگه نه ر

همسایه از همسایه، صبح بیدار شدن را یاد می‌گیرد.

تاثیر اخلاق مثبت یا منفی در دیگران.

هرکیم ائششه ک اولدو سنده پالانی اول

هرکس الاغ شد، تو پالان.

از موقعیت سخت دیگران سواستفاده کردن.

آتداکی داش دوروب اوسته کی داش دورمور

سنگ زیرین ایستاده، سنگ رویی نمی‌ایستد.

منظور کسی که سختی را تحمل میکند اعتراضی ندارد، کسی که راحت‌تر است اعتراض دارد.

ائویمدن چیخیر قارنیما گئدیر

از خانه‌ام در بیاید،به شکم برود

از این جیب به ان جیب

آشاغی دا ایله شمیر ، یوخاریدا یئر یوخدو

پایین نمی‌نشیند،بالا جا پیدا نمی‌کند

عدم شناخت از جایگاه اجتماعی

آت آلمه می٫ آخور باغلىیاو

هنوز اسب نخریده٫ آخور مىسازد

آت مینه نینی تانیر

اسب سوارش را می شناسد

آته مینه نونی٬ دون گیدره نو

اسب مال کسى است که سوارش مىشود٬ لباس مال کسى که مىپوشد

آته لن دوشه ر

کسی که بپرد سرانجام می افتد

آج آرم٬ داش ده ییر

آدم گرسنه سنگ را هم می خورد

آجنه ایت غرخاوری

از گرسنگی پشم سگ می چیند

آچلمه میش سفره بیر عیبی وار٫ آچلن سفره نو مین بیر

سفره باز نشده یک عیب دارد و سفره پهن شده هزار و یکی

آرپه اکن٬ بوغدرم

کسی که جو می کارد گندم درو نمی کند

آدامین آلنینا هر نمه یازمیشلار٬ ائله اودور

بر پیشانی هر کس هر چه بنویسند همانست

آغ ایتین٫ قارا گونه

روز سیاه برای سگ سفید

آغریمایان باشا٬ دسمال باغلامازلار

سری که درد نمی کند دستمال نمی بندند

آغ توپورجک گؤره نده٫ اونا خیال ایکى قیرانلیقدیر

تف سفید که ببیند فکر مىکند دو ریالی ست

آغ یارما٬ قارا گون اوچوندور

بلغور سفید یرای روزهای سیاه می باشد

آغاج گؤره نده٫ هیز ایت قاچار

سگ هرزه چوب که ببیند فرار می کند

آل آپارمیش

آل او را برده است

(آل=صورت موهوم و خیالى که به چشم انسان تنها در شب یا زن حامله دیده مىشود)

آبرى باهار گؤىاوتو دئییل کى گئنه گؤیهره

آبرو سبزه بهاری نیست که دوباره سبز کند

آبرینى یئمیش٫ حیانى سیچمیش

آبرو را قورت داده و حیا را دفع کرده است

قارا باخت داغلارا چیخسا ، داغلاری دومان آلار

آدم سیه بخت اگر بخواهد به بالای کوه برود کوهها را مه فر می گیرد

قیزیم سنه دئییره م گلینیم سن ائشیت

به در میگم ، دیوار بشنوه

بؤیوک باشین ، بؤیوک بلاسی اولار

هر چی سر بزرگ ، درد سر بزرگتر

قویونو قازان گن قازار ، درین قازار ، اؤزونه قازار

چاه کن همیشه ته چاه است .

ساخلا سامانی ، گلر زامانی

هر چیز که خوار اید ، یک روز به کار آید .

همیشه شعبان ، بیر گونده رمضان

همیشه شعبان ، یک روز هم رمضان .

اغزیندان سود ایسی گلیر

دهانش بوی شیر میده

یومورتاسیندان چیخمامیشدان باش یاریر

هنوز از تخمش در نیومده ، جیک جیک می کنه

قونشوم منی یاد ائله سین ، بیر ایچی بوش گیردکانلا .

یار منو یاد کنه ، با یک هل پوک

ده وه دن ده بیر قیل غنیمتدیر .

یه مو هم از خرس غنیمته

مه چیدین قاپیسی آچیقدیر ، ایتین اوزونه نه گلیب

در دیزی بازه ، حیای گربه کجا رفته

کئچل داوا بیلسه ، اؤز باشینا یاخار

کل اگر طبیب بودی ، سر خود دوا نمودی

ضررین یارسیندان قاییتماق ، منفعتدیر

جلو ضرر را از هر کجا بگیری منفعته

نیسیه گیرمه ز کیسییه

نسیه نسیه ، آخر به دعوا نسیه .

گلین اویناماق باشارمیر ، دئییر یئر ایری دیر

رقاصه نمی تونست برقصه ، می گفت زمین کجه

قیش چیخار ، اوزو قارالیق کؤموره قالار

زمستون می گذره ، رو سیاهی به زغال می مونه

قارا گونون عمرو آز اولار

پایان شب سیه سفید است .

نفسی ایستی یئردن چیخیر

نفسش از جای گرم در میاد

عجله ایشینه شئیطان قاریشار

عجله کار شیطونه

هئچ کیم اؤز قاتیغینا تورش دئمه ز

هیچ بقالی نمیگه ماست من ترشه

پیچاق اؤز دسته سینی که سمه ز

چاقو دسته خودشو نمی بره

قورددان قورخان ، قویون ساخلاماز

کسی که از گرگ می ترسه ، گوسفند نگه نمی داره

گؤیلو بالیق اتی ایسته یه ن … قویار بوز اوستونه

کسی که خربزه می خوره ، پای لغزش هم می شینه

ال ایتدن مشهوردور

مثل گاو پیشونی سفید مشهوره

دئیه سن جانین قاشینیر

مثل اینکه تنت می خاره - دلت کتک میخواد

یا حسن کئچل ، یا کئچل حسن

چه خواجه علی ، چه علی خواجه

قارداشلار شاواشدی ، آخماخلار ایناندی

برادران جنگ کنند ، ابلهان باور کنند .

خاتین قیز خالاسینا ، قوچ ایگیت دایی سینا

تره به تخمش میره ، حسنی به باباش .

هوره ن ایت قاپماز

سگی پارس می کنه نمی گیره

ده وه یه دئدیلر بئلین ایری دیر ، دئدی هارام دوزدو ؟

به شتر گفتند گردنت کجه ، گفت کجام راسته ؟

کور الله دان نه ایسته ر ایکی گؤز ، بیری ایری بیری دوز

کور از خدا چی میخواد ، دو چشم بینا

ائششه ییم اؤلمه یونجا بیتینجه ن ، یونجام سارالما ، توربا تیکینجه ن

بزک نمیر بهار میاد ، کمپوزه با خیار میاد

ایلان سانجان آلاجا ایپدن قورخار

مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می ترسد .

قوناق قوناغی ایسته مه ز ائو ییه سی هئچ بیریسین

طاقت مهمان نداشت ، خانه به مهمان گذاشت .

ایلان یئییب اژدها اولوب

مار خورده ، افعی شده

دوستوم منی یاد ائله سین ، بیر ایچی بوش گیردکانلا

یار مرا یاد کند ولو با یک هل پوک

یاغیشدان قورتولوب دولویا دوشدوک

از چاه درآمده توی چاله افتادیم

آتی آتین یانیندا باغلاسان همرنگ اولماسادا همخوی اولار

اسب و خر را که یکجا ببندی اگر همبو نباشند همخو می شوند

به ی وئره ن آتین دیشله رینی سایمازلار

دندونهای اسب پیشکشی را نمی شمارند

یاخینا گلمه اییین گلیر ، اوزاغا گئتمه جانیم چیخیر

بی تو هرگز باتو عمرا

باخما اوزونون قاراسینا ، باخ آنلینین سیتارا سینا

فلفل نبین چه ریزهه ، بشکن ببین چه تیزه

گیر مجنونون گؤزونه باخ لیلینین اوزونه

لیلی را از چشم مجنون باید دید

گؤزل آغا چوخ گؤزلیدی ، بیرده بیر چیچه ک چیخارتدی

مبارک خوشگل بود ، آبله هم درآورد

اؤلمه ک اگر اؤلمه کدیر، بونه جان وئرمه کدیر

مرگ یک بار شیون هم یک بار

یئکه باشین یئکه بلاسی اولار

هر چه سر بزرگتر ، درد سر بیشتر

اؤلسون او پیس کی یئرینه یاخجی سی گه له جه ک

هیچ بدی نرفت که خوب جاش رو بگیره

دئییر تویوغون بیر قیچی وار

میگه مرغ یک پا داره

اؤزووه بیر اینه باتیر اؤزگویه بیر چووالدیز

هرچه که بر خود نمی پسندی ، بر دیگران نپسند

سینان قول ، بویوندان آسلانار

دست شکسته وبال گردنه

ائله یئرده یاتماز آلتینا سو چیخا

جائی نمیخوابه که آب زیرش بره

چؤمچه اشدان ایستی اولوب

کاسه داغتر از آش شده

خلیفه کیسه سیندن باغیشلیر

از کیسه خلیفه می بخشد

تولکویه دئدیلر شاهیدین کیمدی ؟ دئدی قویروغوم

به روباهه گفتند شاهدت کیست ؟ گفت دمم

کارد بزنی د گیه ام خی دش نمیا

کارد تو شکم بزنی خون نمیاد

پیچاق ویرسان قانی چیخماز

بؤرکووی قوی قاباغیوا

کلاه خود را قاضی کن

سنین کیمی دوستو اولانا دشمن لازیم دئییل

کاری که دوست از روی دوستی می کنه صد دشمن نمی کنه

کیمسه آتاسی اؤلن قدر یاسلی دئییل

هیچکس به اندازه پدر مرده ناراحت نیست

آج تویوق یاتار یوخودا داری گؤره ر

خروس گرسنه خرمن جا بخواب می بینه

لالین دیلینی آناسی بیلر

مادر لال می دونه بچه لالش چی میکه

سینان قول بویوندان آسلانار

دست شکسته وبال گردنه